شوید

شوید(Dill) گیاهی است یک ساله که گاهی ارتفاع آن به یک متر نیز میرسد و دارای ریشه راست، مخروطی شکل و به رنگ سفید است. طول ریشه متغیر و بین 10 تا 30 سانتی متر می باشد. ساقه آن منشعب استوانه ای بی کُرک، دارای خطوط طولی و در محل گره ها کمی فرو رفته است. این گیاه در اکثر نقاط دنیا منجمله قسمتهای جنوب اروپا ،‌مصر ،‌آمریکا و چین پرورش داده می شود.

میوه شوید بیضوی ،‌مسطح وب طول 4 میلیمتر و عرض 3 میلیمتر است . رنگ آن قهوه ای روشن و در سطح آن برجستگیهایی برنگ زرد و در کناره های آن لبه بال مانندی به رنگ زرد روشن دیده می شود.

ترکیبات شیمیایی

میوه شوید دارای 5/2 تا 4 درصد اسانس می باشد که مقدار آن براساس منطقه جغرافیایی و فصل تغییر می کند و تا 7/7 درصد هم می رسد. قسمت اعظم اسانس میوه شوید، دـ کارن، لیمونن و آلفافلاندرن است که هر سه حدود 90 درصد اسانس را شامل می شوند.

ترکیبات دیگر میوه شوید عبارتند از: دیلانوزید، کومارین‌ها، کامپفرول و ترکیب 3ـ گلوکورونیده آن، وی سنین، میریستیسین و سایر فلاوونوئیدها، اسیدهای فنلی، پروتئین(حدود 16 درصد)، چربی (حدود 15ـ 10 درصد).

اسانس سر شاخه هوایی شوید که از سر شاخه تازه آن به روش تقطیر با بخار آب به دست می‌آید، شامل 28 تا 45 درصد ترکیبات کتونی مانند کارون می ‌باشد که بر اساس فصل محصول ‌برداری متفاوت است.

ریشه گیاه شوید نیز دارای اسانس است که 95 درصد اسانس ریشه را آلفا ـ بتاپینن تشکیل می دهد.

خواص شوید

شوید در درمان سوء هاضمه ، نفخ(به ویژه نفخ کودکان) و اسپاسم استفاده می شود. همچنین تسکین دهنده، ملین، مقوی معده، ضد استفراغ، محرک ترشح شیر ، مدر و کاهش دهنده چربی خون است. همچنین به عنوان طعم دهنده و معطر کننده در صنایع غذایی و فرآورده‌‌های آرایشی ـ بهداشتی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد. در استعمال خارجی، اثر نرم کننده و التیام دهنده دارد، ولی بیشتر در مصارف داخلی مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

تخم شوید اثرات درمانی زیادی دارد منجمله بعنوان ضد تشنج ،‌ضد درد، نفخ شکم ، ادرار آور و برای تقویت معده بکار می رود .
برای کسانیکه اشتهای زیادی به غذا ندارند و لاغر هستند تخم شوید بهترین دارو است زیرا اشتها را زیاد کرده معده را تقویت می کند و انرژی به بدن می دهد . تخم شوید را می توان برای ناراحتی معده ، بی خوابی و ضد گاز معده بکار برد . خانمهای شیر ده که شیر آنها کم است باید حتما روی چند بار دم کرده تخم شوید یا در تخم شوید بخورند و در غذای خود مصرف کنند بطور معجزه آسائی شیر آنها زیاد خواهد شد .

جانشین برگ شوید، تخم شوید و روغن شوید است. برای این کار عصاره برگ تازه شوید را با روغن زیتون به نسبت مساوی مخلوط کرده و با شعله ملایم می‌‌ جوشانند تا آب آن تمام شود، ولی باید مراقب بود تا نسوزد؛ یا برگ تازه آن را در روغن زیتون ، پرورده نمایند و مکرر تجدید کنند که خوب پرورده شود. این روغن برای درد مفاصل و اعصاب و نرم کردن سفتی‌ها بسیار موثر است.‌

دم کرده تخم شوید برای تسکین درد معده، رفع دل‌پیچه اطفال، و برای ازدیاد شیر مادران و بی ‌خوابی اثرات مفید دارد. دم کرده آن 4 تا 18 گرم تخم آن در هزار گرم آب است که 2 تا 3 فنجان در روز بعد از هر غذا باید مصرف شود. جوشانده 50 تا 100 گرم برگ و سرشاخه شوید در هزار گرم آب، برای استعمال خارجی به کار می رود.‌

از شوید برای آرامش اعصاب و برای کاهش ورم و درد و متوقف کردن سکسکه‌ها استفاده می ‌‌شود.‌

در مورد بیمارانی که مبتلا به استفراغ شدید هستند و هیچ غذایی حتی آب را نمی توانند در معده خود نگاهدارند بهترین درمان شوید است . این نوع بیماران باید دم کرده شوید را آهسته آهسته بنوشند .

همچنین افرادی که دارای بیماری چربی خون میباشند از علف شوید و تخم آن برای درمان بیماری استفاده نمایند که نحوا استفاده تخم شوید به صورت جوشانده میباشد که روزانه باید به مقدار دو استکان مصرف نمایند و عرق شوید یک استکان بعد از نهار و شام.

تزریق وریدی دم کرده سر شاخه هوایی شوید به حیوانات، باعث پایین آمدن فشار خون ، گشاد شدن عروق خونی، تحریک تنفس و کند شدن ضربان قلب می‌شود. از میوه آن برای رفع نفخ و دردهای ناشی از آن در چهارپایان استفاده می ‌شود.

ز شوید برای دل درد در حیوانات نیز استفاده می شود ودام داران قدیم بخوبی به این موضوع واقف بودند . مثلا برای گوسفند و بز کافی است که مقدر 30 گرم تخم شوید به آنها داد که نفخ و دل درد را ساکت کنند .

شوید از نظر طبیعت ، گرم و خشک است.‌ به همین دلیل گرم مزاجان باید آن را با آب ‌لیمو و سکنجبین و آب غوره و ترشی‌ها بخورند و سرد مزاجان باید آن را با قرنفل و دارچین و عسل بخورند.‌

به طور سنتی از آن برای افزایش ترشح شیر و درمان قولنج نوزادان، سرفه، درد معده، بواسیر، بی خوابی ، یرقان، اسکوربوت و زخم‌ها و به عنوان بادشکن استفاده می کرده اند.

مشخص شده است که اجزای مونوترپنی موجود در شوید موجب فعال شدن آنزیم گلوتاتیون S ترانسفراز می شود. این آنزیم موجب پیوستن مولکول آنتی اکسیدان گلوتاتیون به مولکول های اکسید شده می شود و بدین ترتیب بدن را از آسیب رادیکال های آزاد حفظ می کند.

فعالیت روغن های فرار موجود در شوید مانند جعفری، انواع خاصی از مواد سرطان زا مانند بنزوپیرن را که در دود سیگار ، دود زغال چوب و دود ناشی از سوختن آشغال ها وجود دارد، خنثی می کند.

اسانس(روغن های فرار) میوه شوید دارای اثرات ضد باکتریایی می باشد. شوید از این لحاظ مانند "سیر" عمل می کند.

شوید یک منبع بسیار خوب از کلسیم می باشد. کلسیم برای جلوگیری از کاهش تراکم استخوانی که بعد از یائسگی و یا در برخی شرایط خاص مانند آرتریت روماتوئید اتفاق می افتد، بسیار سودمند است.

علاوه بر کلسیم، شوید منبع خوبی از فیبر و املاحی چون منیزیم، آهن و منگنز می باشد.

عصاره اتانولی میوه‌های شوید درست مانند اسانس آن دارای اثرات ضد التهابی، آرام بخشی و دیورتیکی می ‌باشد. اسانس روغنی شوید برای کشتن کرم قلابدار (Hook-worm) مفید است.

مصرف زیاد شوید

زیاده روی در خوردن شوید، نیروی جنسی را ضعیف و اسپرم را خشک و بینایی چشم را کم می‌ کند. گزارش شده که مصرف زیاد برگ های شوید، باعث بروز لکه‌های سیاه بر روی پوست می ‌شود که به علت ترکیبات فورانوکومارینی پیچیده آن است.

توت فرنگی

توت فرنگی، میوه ای شبیه توت است ولی کمی درشت تر، رنگش قرمز و طعم آن ترش و مطبوع است. بوته اش کوتاه و دارای برگهایی درشت و ساقه هایی باریک و خزنده است که روی زمین می خوابد و ریشه می دواند.

توت فرنگی به صورت وحشی و اهلی می روید و به اسامی چپلک، چپالک، شالکه و چلم نیز خوانده می شود.

این میوه به حالت خود رو در بعضی نواحی شمالی ایران وجود دارد و بعضی اوقات به دلیل خوش طعمی میوه آن را به طور مصنوعی پرورش می دهند.

میوه توت فرنگی به صورت، قرمز، گوشت دار و دارای هسته های ریزی است که از ماه اردیبهشت پدیدار می شود و تا آخر مرداد دوام می آورد.

قسمت هایی که از بوته توت فرنگی مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از: میوه ، برگ و ریشه .

از دیر باز همه قسمت های این گیاه مصرف دارویی داشته است و از برگ و ریشه آن که حاوی مقدار قابل ملاحظه ای تانن است به عنوان ضد اسهال وادرارآور استفاده می شده است.

توت فرنگی به صورت های گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد: خام، جوشانده، مربا، شربت و بستنی.

خواص تغذیه ای توت فرنگی و اثر آن در سلامتی انسان

توت فرنگی منبع خوبی از فیبر، ویتامینC، فولات، پتاسیم و آنتی اکسیدان ها می باشد که این مواد مغذی باعث می شوند توت فرنگی بعنوان یک جایگزین شیرین، باعث افزایش سلامت قلب، کاهش خطر ابتلا به انواع سرطان و در کل ارتقاء سلامتی بدن شود.همچنین دارای املاح کلسیم، آهن و فسفر می باشد. از مواد موثر مهم آن می توان تانن، موسیلاژ، قندهای مختلف، سالیسیلات ها و به خصوص اسیدهای میوه را نام برد.

توت فرنگی سرشار از ویتامین و فاقد چربی اشباع است و کالری کمی دارد.یک واحد توت فرنگی معادل 8 عدد است که 50 کالری انرژی دارد.

توت فرنگی مانند سایر توت ها مثلشاه توت، توت سفید، تمشک و... پاک کننده روده و مثانه است.

تحقیقات اخیر نشان داده است، دریافت روزانه یک واحد توت فرنگی باعث افزایش قابل توجهی در مقدار فولات خون شده و نیز فشار خون بالا را کاهش می دهد . فولات، مقدار هموسیستئین خون را کاهش می دهد. هموسیستئین اسید آمینه ای است که در مقادیر زیاد باعث مسدود شدن رگهای خونی می شود.

همچنین توت فرنگی دارای مقادیر بالایی از آنتی اکسیدان ها مثل الاژیک اسید و آنتوسیانین(رنگدانه قرمز) است که در پیشگیری از بیماری های قلبی موثرند.

 این مطالعات اهمیت مصرف توت فرنگی را در برنامه غذایی بعنوان عامل بهبود عملکرد سیستم قلبی-عروقی نشان می دهد.

همچنین مطالعات قبلی نشان داده بود که باعث بهبود عملکرد حافظه و کنترل آرتریت روماتوئید( التهاب مفاصل) می شود.

از دیگر خواص توت فرنگی می توان به موارد زیر اشاره کرد :

- مصرف این میوه علاوه بر وجود انواع ویتامین، املاح و آب که هر کدام اثرات خود را بر بدن اعمال می  کنند دارای خاصیت تقویت کننده، ملین و خنک کننده نیز می باشد.

- توت فرنگی از تصلب شرائین جلوگیری می نماید.

- توت فرنگی اشتها آور است و ادرار را زیاد می کند.

- دم کرده برگ توت فرنگی در زیاد کردن ادرار و شیر بانوان مفید است.

- دم کرده برگ توت فرنگی یا میوه توت فرنگی می تواند نقرس و سنگ های مثانه را معالجه کند.

- املاح معدنی موجود در توت فرنگی خاصیت مسهلی به آن بخشیده است، زیرا این املاح عضلات روده را به انبساط و انقباض وادار می کند و به همین جهت توت فرنگی برای درمان یبوست مؤثر است.

- اگر توت فرنگی را له کنید و در آب بریزید، نوشابه ای به دست می آید که برای درمان تب هایی که با بیماریهای التهابی همراه می باشد، بسیار مفید است.

- توت فرنگی به علت داشتن آهن و ویتامینC در خونسازی بدن مؤثر است.

- توت فرنگی به علت دارابودن مقادیر کافی کلسیم و فسفر، در رشد و نمو کودکان و نوجوانان ، استحکام دندان ها و ترمیم شکستگی استخوان ها بسیار مؤثر است.

مصرف روزانه 5 واحد میوه و سبزی، احتمال ابتلاء به سرطان را کاهش می دهد.

مطالعات جدید نشان می دهد مصرف روزانه 9 یا 10 واحد میوه و سبزی به همراه 3 واحد لبنیات کم چرب، در کاهش فشار خون بالا بسیار مؤثر است.

ما در اینجا به عنوان یادآوری و آشنایی شما مقادیر واحدهای میوه ، سبزی و لبنیات را بیان می کنیم که شامل موارد زیر است:

1 واحد سبزی = 1 لیوان سبزی خام خرده شده ( 1 لیوان سالاد ) یا نصف لیوان سبزی پخته.

 1 واحد میوه  = 1 عدد میوه متوسط مثل یک سیب متوسط  یا  4/3 لیوان آب میوه.

1 واحد لبنیات = 1 لیوان شیر یا یک لیوان ماست یا  2 لیوان دوغ یا 2 لیوان بستنی.

ارزش تغذیه ای یک لیوان(149گرم) توت فرنگی :

45 کیلوکالری	انرژی
1 گرم	پروتئین
5/10 گرم	کربوهیدرات
6/0 گرم	چربی
3/3 گرم	فیبر
3 معادل رتینول (RE)	ویتامینA
5/84 گرم	ویتامینC
1/0 میلی گرم	ویتامینB1
1/0 میلی گرم	ویتامینB2
4/0 میلی گرم	ویتامینB3
1/0 میلی گرم	ویتامینB6
1/0 میکروگرم	ویتامینB12
4/26 میکروگرم	فولات
2 میلی گرم	سدیم
21 میلی گرم	کلسیم
6/0 میلی گرم	آهن
247 میلی گرم	پتاسیم
2/0 میلی گرم	روی
16 میلی گرم	منیزیوم

مقایسه توت فرنگی با چند میوه دیگر از نظر بعضی مواد مغذی :

در جدول زیر مقدار فولات، پتاسیم، ویتامینC ، فیبر و قند موجود در توت فرنگی با چند میوه دیگر مقایسه شده است. همانطور که مشاهده می شود مقدار فولات ، ویتامینC و پتاسیم در آن بالاست و نیز دارای قند کمی می باشد.

قند(گرم)	فیبر(گرم)	ویتامینC(میلی گرم)	پتاسیم(میلی گرم)	فولات (میکروگرم)	میوه
7	3	84	210	34	توت فرنگی
14	4	7	150	4	سیب با پوست
22	1	6	266	6	انگور
17	4	13	504	28	موز
13	3	74	252	42	پرتقال

* مقادیر داده شده بر حسب یک واحد از میوه ها است.

** مقدار فولات بر حسب مقدار فولات غذایی است.

تذکراتی در مورد مصرف توت فرنگی :

نکته مهمی که در مورد توت فرنگی باید در نظر داشت این است که اولاً به علت تماس میوه ها بر روی زمین، خاک و کود ممکن است آلوده شود که باید آنرا شسته و سپس مصرف کرد.

ثانیاً بعضی از افراد نسبت به آن حساسیت دارند و ممکن است این حساسیت بصورت استفراغ و یا ناراحتی های جلدی بروز کند. همچنین در افرادی که دارای ناراحتی های پوستی می باشند ممکن است آنها را تشدید کند که باید این نکته مورد توجه قرار گیرد.

توت فرنگی به علت داشتن اسید سالسیلیک در بعضی اشخاص، کبد و مثانه را تحریک کرده و جوشهایی شبیه کهیر ایجاد می کند که به علت آلودگی خون و داخل بدن است

کسانی که معده ای حساس دارند یا مبتلا به بیماری های کهیر، اگزما و آسم هستند ، بهتر است از خوردن توت فرنگی پرهیز کنند.

اثرات توت فرنگی بر روی پوست :

توت فرنگی به دلیل داشتن اسیدهای میوه یکی از مهمترین گیاهانی است که در زمره وسایل آرایشی کاربرد دارد و از قدیم به این منظور استفاده می شده است. برای توجیه این اثرات بهتر است ابتدا خلاصه ای در باره اسیدهای میوه شرح داده شود تا علت این استفاده به طور علمی روشن گردد.

از هزاران سال پیش خانم ها از عصاره برخی میوه ها جهت شادابی پوست خود استفاده می کردند. تحقیقات سال های اخیر نشان داده است میوه ها حاوی اسیدهایی به نام اسید میوه یا " آلفا هیدروکسی اسید" می باشند و به اختصار به صورتAHA گفته می شوند. این اسیدها قادر هستند که لایه های شاخی و سفت روی پوست و به خصوص صورت را حل کنند و ضمن شاداب و با طراوت کردن پوست، موادی از جمله اسانس همین میوه ها می توانند بهتر جذب پوست شده و باعث تحریک گردش خون و یا تحریک تولید سلول های جوان شده و با یک سلسله اثرات باعث طراوت و تازگی پوست شوند. البته با توجه به اینکه این اسیدها دارای خاصیت ضعیف اسیدی می باشند دارای اثرات کمی بوده و برای این منظور باید سالیان متمادی از آنها استفاده کرد.

این موضوع باعث جلب نظر همگان به اثرات این اسیدها شده، طوریکه در سال های اخیر کارخانجات، دست به تهیه آنها زده و از آنها کرم، لوسیون و فرآورده هایی به عنوان ضد چروک تهیه و به بازار عرضه کرده اند. تفاوت محصولات صنعتی با میوه های طبیعی در این است که غلظت این اسیدها در محصولات صنعتی بسیار بالاتر از میوه ها بوده، بنابراین دارای اثرات سریع و قوی هستند و در عوض استفاده زیاد و ممتد آنها خالی از اثرات جانبی نمی باشد. افرادی که می خواهند از اثرات سوء اینگونه محصولات در امان بمانند، می توانند از ماسک بعضی میوه ها از جمله توت فرنگی استفاده کنند، به شرط آنکه صبر و حوصله کافی داشته باشند، چون اثر میوه های طبیعی به مراتب ضعیف تر و طولانی تر از محصولات شیمیایی بوده ولی عوارض جانبی آنها را به همراه ندارند.

برای استفاده از ماسک توت فرنگی می توان 5 تا10 عدد توت فرنگی تازه را پس از شستشوی کامل له کرده و پس از استحمام که منافذ پوست بازتر هستند، آن را روی صورت به مدت 20 دقیقه قرار داد و سپس صورت را با آب شست. این کار را می توان در فصلی که توت فرنگی است، یک روز در میان و یا دو روز در میان انجام داد. البته قبل از انجام این عمل فرد بایستی مطمئن شود که نسبت به این میوه حسیت ندارد.  برای اطمینان از عدم حساسیت می توان با قرار دادن میوه له شده بر روی قسمت کوچکی از پوست دست یا صورت، آن را آزمایش کرد. توت فرنگی علاوه برداشتن اسیدهای گیاهی دارای اسانس خوش بویی است که وقتی به صورت ماسک مصرف می شود، جذب پوست شده و به اثرات اسیدهای میوه موجود در آن کمک می کند.

همچنین این ماسک می تواند به عنوان یک ضد آفتاب متوسط در زمانی که آفتاب سوختگی رخ داده است، استفاده شود.

تبیان

توت سفید

میوه ای آبدار ، ریز ، شیرین ، و لذیذ است .
درخت توت سفید ، بزرگ تنومند و دارای برگهای پهن است که در تغذیه کرمهای ابریشم مورد استفاده قرار می گیرد. قسمتهایی که در تغذیه و پزشکی مورد استفاده است عبارتند از :
میوه
برگ
شیره
پوست شاخه های تازه

توت سفید را تازه می خورند و برای مصارف زمستان آن را خشک کرده و مانند کشمش می خورند . در زبان عربی توت سفید را « توت الاًبیض » گویند.

خواص
توت سفید سرشار از املاح معدنی ،تانن ، ویتامین های A و C مواد چربی میباشد.
جوشانده‏ً پوست خشک شاخه های جوان و تازه درخت توت برای لینت مزاج مفید است .
مواد غذایی توت سفید وقتی جذب بدن میشود که صبح ناشتا یا عصر در فاصله غذایی ظهر و شام خورده شود(یعنی درست زمانی که شکم از غذا خالی است). قند موجود در توت سفید به کسانی که مبتلا به مرض قند میباشند ضرر ندارد و آنان غالباً به جای قند سفید مصنوعی ، چای را با توت خشک میخورند .